W odpowiedzi na wyzwania współczesności-błyskawicznego rozwoju techniki już w przedszkolu musimy pomyśleć o przygotowaniudziecka do nauki i pracy zgodnie z nowym modelem kształcenia- edukacją na odległość .
Wykorzystując argument „im wcześniej tym łatwiej” wprowadzamy dziecko do pełnienia funkcji społecznych w środowisku przesyconym wytworami technicznymi, wśród których musi znaleźć się miejsce na kształtowanie kultury informatycznej.Komputer to nie rewolucyjna zmiana w systemie edukacji pozwalająca na rozwiązanie wszystkich możliwych problemów, to jeszcze jedno – od nauczycieli i wychowawców zależy czy sensownie i umiejętnie wykorzystywane – narzędzie . Będąc zdobyczą najnowszej techniki nie może zastąpić tradycyjnych systemów edukacyjnych, daje dostęp do ogromnych zasobów informacji, nowe możliwości ich zdobywania i wykorzystywania.
W ciągu ostatnich lat doświadczenia zdobyte w codziennej pracy przedszkola pozwalają na jednoznaczne stwierdzenie – istnieje ogromna potrzeba kształcenia kultury informatycznej wśród najmłodszych . Komputery udostępniane dzieciom pozwalają im na opanowanie umiejętności posługiwania się klawiaturą w systemie dekodowania wiadomości, posługiwania się prostą terminologią . Przedszkolak dostaje do swej dyspozycji jeszcze jedno narzędzie, pomagające w rozwikłaniu problemów, pozwalające na utrwalanie i uzupełnianie zdobytych wcześniej sprawności, umiejętności i wiadomości .
Podczas rozwiązywania zadań i zabaw z komputerem – partnerem, który jest bardzo cierpliwy i nigdy się nie gniewa przyswajają sobie dzieci elementarne umiejętności czytania, przygotowują się do nauki pisania, a nade wszystko rozwijają zdolność logicznego myślenia i koordynację nerwowo – ruchową przy ciągłym doskonaleniu manualnym.
W ramach zadań wykonywanych przez dzieci wyróżnić należy jako szczególnie przydatne w pierwszych kontaktach z komputerem :
- składanie obrazków z różnej ilości części typu „puzzle”, dopasowywanie na zasadzie przyległości figur lub treści tematyczne,
- sprawne rozróżnianie podstawowych figur geometrycznych na podstawie wizualnych cech fizycznych,
- różnorodne ćwiczenia kształcące refleks i spostrzegawczość,
- mieszanie i tworzenie nowych barw,
- tworzenie pierwszych grafik komputerowych ,
- aktywizowanie twórczego myślenia .
Dobranie wartościowych i ciekawych pomocy dydaktycznych, gier i zabaw to poszukiwania wśród stert nowości wydawniczych – ostrożnie należy dokonywać selekcji – wśród nich są bezwartościowe . Zwracać trzeba szczególną uwagę, by do przedszkolaka trafiały tylko te, które proponują wszechstronność ćwiczeń oraz ich atrakcyjność . Pamiętać musimy o tym, że dziecko nie potrafi odróżnić wirtualnego świata od rzeczywistego. Konieczne jest by wybierać te pozycje, które mają wartości kształcące i aktywizujące .
Przestrzegać należy zasady, by były to propozycje rozwijające wszechstronnie funkcje : koordynację ręka – oko, by dzieci miały możliwość dokonywania analizy i syntezy, ćwiczyły spostrzegawczość wzrokową, koncentrację, aktywizowały i pobudzały wyobraźnię oraz logiczne myślenie . Pozwoli to na uniknięcie zagrożenia – są takie gry i zabawy komputerowe, które wywołują agresję, mają negatywny wpływ na psychikę, nie mają cech pomocy, wręcz przeciwnie są bezwartościowe i niepożądane.
Nauczyciel przewodnik w wędrówce po informatycznym świecie pamiętać musi, by dokonać mądrego wyboru, dać wzorce do umiejętnego i sensownego korzystania ze zdobyczy techniki . Pani musi podpowiedzieć, zasugerować i przekonać, by chciało i przyjęło za najpiękniejszą i najbardziej oczekiwaną tę zabawę, która pośrednio mu pozwoli na zdobycie lub uzupełnienie brakujących ogniw w jego sprawności, umiejętności, wiedzy .
Dziecko dysponując wartościowym materiałem z satysfakcją powie – to umiem, kliknę dalej, znajdę to co dla mnie ważne, będzie mogło być dumne z własnych osiągnięć i wyborów wzmacniając poczucie własnej wartości .
Przedszkolaki wiedzą, że jest czas na pracę wyrównawczą z dziećmi wykazującymi deficyty rozwojowe . W godzinach porannych, gdy zgodnie z zegarem biologicznym łatwiej pokonywać zawiłe i poplątane ścieżki prowadzące do odkrycia „ Już wiem” do zabaw zaprasza Pani .
To dzięki odpowiednio dobranym programom utrwalą wcześniej zdobyte wiadomości, same tego nie zauważając nabędą nowych w czasie fascynującej, atrakcyjnej i ciekawej zabawy .
W bardzo kategorycznych ramach według ustalonych reguł, norm i zasad bawią się grami kształcącymi refleks i spostrzegawczość, sięgają do kolejnych programów, wykonują własne grafiki, uczą się .
Dzięki konsekwentnemu przestrzeganiu wszystkich funkcjonujących umów wiedzą, że czas spędzany przy komputerze musi być ograniczony, ustalony sygnał oznacza konieczność zakończenia zadania lub sekwencji wynikającej z reguł gry – bez prawa przejścia dalej. Konieczne są jednoznacznie wytyczone granice, sprecyzowane zasady, a nawet dyscyplina . Konsekwencja w stosowaniu umów doprowadza w bardzo krótkim czasie do uznawania za oczywiste – ograniczenia nie są krzywdzące, a jedynie porządkujące system dający wszystkim dzieciom równe prawa .
Hanna Waluśkiewicz
Komputery – wiedza przez zabawę
Komputery zagościły na stałe w naszym przedszkolu, stanowiąc nieodłączny element środowiska, w którym dzieci rozwijają się i dorastają. Mimo niewątpliwych zalet komputera, praca z nim niesie ze sobą różnego rodzaju niebezpieczeństwa. Może być źródłem problemów zdrowotnych – by do nich nie dopuścić powinno stosować się profilaktykę odbywającą się na trzech poziomach:
- Tworzenie odpowiednich warunków pracy – zabawy:
Ważnym elementem kształtującym przestrzeń pracy jest wielkość biurka i wysokość blatu od podłogi. Komputer winien być umieszczony z dala od okna – ani przodem, ani tyłem (nie ogranicza to czytelności na ekranie monitora). Ekran monitora nie powinien być zwrócony w kierunku stałego miejsca zabawy lub przebywania dzieci. Oświetlenie stanowiska powinno być przede wszystkim główne (sufitowe). Optymalne warunki oświetlenia polegają na niezbyt dużej różnicy pomiędzy jasnością oświetlenia pomieszczenia, a jasnością ekranu monitora. Dlatego też w naszym przedszkolu komputery ustawione są tuż przy wejściu do sali. Nie jest to miejsce stałych zabaw i przebywania dzieci. Monitor nie jest bezpośrednio oświetlony światłem dziennym z okien. Stanowisko oświetlone jest światłem sufitowym. Wysokość krzesełka i blatu jest dostosowana do wzrostu dzieci.
- Dbałość o właściwą higienę pracy – zabawy (ułożenie ciała):
W celu zapobieżenia niepożądanym objawom należy zwrócić uwagę na prawidłową postawę podczas zabaw i gier komputerowych. Dzieci powinny przysunąć się jak najbliżej oparcia krzesła, rozewrzeć szeroko kolana i oprzeć mocno o podłogę całą powierzchnię stóp. Ramiona winny zwisać swobodnie, głowa prosta, a mięśnie ją podtrzymujące rozluźnione. Klawiaturę stawiamy na nieślizgającej się powierzchni. Pamiętamy również o oszczędzaniu wzroku. Wzrok „ustawiony” jakiś czas na jedną i tę samą odległość ulega szybkiemu zmęczeniu. Dlatego podczas pracy przy komputerze należy zwracać dziecku uwagę, by robiły przerwy i patrzyły w dal, np. przez okno, na daleko położone obiekty, w lustro szukając głębi, spoglądały na zawieszone u góry zabawki (mobile). Dobrym ćwiczeniem jest trenowanie w czasie przerw mięśni gałek ocznych. Można na przykład wykonywać „kreślenie” w poziomie ósemek gałkami ocznymi. Stan relaksacji najłatwiej osiągnąć przy zamkniętych oczach. Zmniejsza się wówczas napięcie występujące przy patrzeniu, co w efekcie daje poprawę widzenia. Dokonuje się tego poprzez zasłonięcie oczu środkiem dłoni unikając ucisku na gałki oczne. Ulubione ćwiczenie naszych przedszkolaków: dzieci siedzą wyprostowane, łokcie oparte o stół, nauczyciel opowiada ciekawą historię, podczas której dzieci wyobrażają sobie kompletną czerń, czarne pole, czarny las…
Przykładowe ćwiczenia:
Spokojne obroty głową (w jedną, później w drugą stronę), przenoszenie wzroku z przedmiotów bliższych na dalsze – najpierw
jedno oko później drugie,
przenoszenie wzroku z jednego rogu do drugiego (oboje oczu razem);
Spokojne obroty głową jw., mruganie, trzepotanie powiekami, ruchy oczu przy zamkniętych powiekach;
Wzruszanie i krążenia ramionami, obroty głową, zabawy paluszkami.
- Dbałość o sprawność fizyczną (ćwiczenia fizyczne wzmacniające i relaksujące):
Nawet krótkotrwałe przebywanie przed komputerem powinno być poprzedzone przygotowaniem mięśni, stawów, ścięgien szczególnie u małych dzieci. Dlatego też
przedszkolaki oprócz codziennych ćwiczeń ogólnorozwojowych, zabaw ruchowych mają wprowadzane ćwiczenia wszystkich partii mięśniowych, a w szczególności mięśni barków i pleców. Poza ćwiczeniami zapobiegającymi niepożądanym objawom, dzieci mają zapewniony odpoczynek i relaks (przez słuchanie muzyki, spokojną zabawę, ćwiczenia relaksacyjne).
Przykładowe ćwiczenia:
Rozciąganie całego ciała, rozciąganie pleców, skłony podczas siedzenia na krzesełku;
Prostowanie klatki piersiowej, rozciąganie pleców, potrząsanie dłońmi,
Prawidłowy dobór zabaw, gier, programów edukacyjnych może ułatwić dziecku zdobywanie wiedzy i kształtowanie takich umiejętności jak logiczne myślenie, kojarzenie faktów, wytrwałość, cierpliwość, szybkie i celne podejmowanie decyzji, refleks, doskonałą koordynację wzrokowo – ruchową, rozwijają spostrzegawczość, sprawność manualną, rozwijają wyobraźnię przestrzenną, sprzyjają rozwijaniu umiejętności planowania strategicznego, sprzyjają poszerzaniu wyobraźni, uczą podejmowania decyzji i zastanawiania się nad ich konsekwencjami.
Kontakt dzieci z komputerem w naszym przedszkolu w żaden sposób nie ogranicza aktywności fizycznej, kontaktów z rówieśnikami, czy nauczycielem. Dzieci w wieku przedszkolnym są nieprawdopodobnie chłonne, nie mają jeszcze w głowach mechanizmów chroniących je przed nadmiarem – wchłaniają wszystko, co choć na chwilę skupi ich uwagę, zafascynuje, rozbawi. Są bardzo podatne na przeniesienie zachowań i reguł postępowania z gier komputerowych do świata realnego. Dlatego też z wielką skrupulatnością dokonujemy wyboru gier i zabaw komputerowych. Oferta oprogramowania edukacyjnego dla dzieci w wieku przedszkolnym dostępna na naszym rynku jest dość bogata i stale się powiększa. Od kilku lat dostępne są programy multimedialne nagrane na krążkach CD, tym bardziej cenne, gdyż zgodnie z założeniami nauczania zintegrowanego łączą w sobie treści z różnych edukacji.
Każdy nauczyciel planujący wykorzystać komputer podczas zajęć powinien zdawać sobie sprawę, że pełny sukces zapewni mu jedynie program komputerowy dobrany do celów i treści nauczania realizowanych podczas zajęć.
W zbiorach naszego przedszkola znajduje się wiele gier i programów edukacyjnych,
m.in.: Smurfowe przedszkole (Myśl i pamiętaj, Cyferki i literki, Kształty i kolory); Moje pierwsze ABC; Klik uczy zasad ruchu drogowego; Klik uczy liczyć w zielonej szkole; Luwr dla dzieci; Między nami literkami; Pokoloruj świat i wiele, wiele innych.
Z tego obszernego zbioru najchętniej i najczęściej dzieci sięgają po:
- „Smurfowe przedszkole” – jest to seria tytułów przeznaczonych specjalnie dla dzieci od 3 do 6 lat. Łączy w sobie zamiłowanie dziecka do zabawy z pierwszymi etapami edukacji. Wszystkie tytuły uzupełniają się wzajemnie i służą jako rozszerzenie edukacji przedszkolnej. Oferują bogate i różnorodne doświadczenia, stymulując rozwój dziecka.
- „Klik uczy czytać” – jest to multimedialny elementarz dla dzieci w wieku 5 – 9 lat. Zawiera ponad sto zabaw, krzyżówek, zagadek, rebusów, łamigłówek; 159 układanek typu puzzle połączonych z odczytywaniem nazw układanych przedmiotów z podziałem na sylaby i głoski.
- „Klik uczy liczyć w zielonej szkole” – jest to program dla dzieci w wieku 5 – 9 lat. Sprawia on, że rozwiązywanie zadań staje się zabawą
i przyjemnością. Celem tego programu jest zintegrowanie treści nauczania i powiązanie ich z ekologią. Klik działa na kilku poziomach trudności. - „Klik uczy zasad ruchu drogowego” – jest to program przeznaczony dla dzieci od 6 – 10 lat. Interakcyjne zadania multimedialne doskonale ćwiczą spostrzegawczość, orientację w przestrzeni, pamięć i uwagę – funkcje niezbędne do właściwej analizy i oceny sytuacji drogowej. Celem zabawy jest takie przygotowanie dzieci do uczestnictwa w ruchu drogowym, aby już pierwsze samodzielne kroki postawiło ono w bezpiecznym miejscu i w bezpieczny sposób.
- „Bolek i Lolek, pamiątki z podróży” – jest to program dla dzieci od 6 lat. Zawiera gry i zabawy rozwijające zdolności plastyczne, kompozycję, ćwiczące koncentrację, spostrzegawczość i kojarzenie. W zabawach pojawia się mnóstwo zabawnych komentarzy postaci bajkowych. Dzieci mogą wydrukować swoje prace lub wykorzystać czarno-biały wydruk do kolorowania lub malowania,
- „Brzdąc” – dla dzieci młodszych. Są to cztery kolorowe gry, bardzo proste w obsłudze. Zapewniają wiele radości, łącząc ją z nauką spostrzegawczości i kojarzenia. Dziesiątki obrazków i wiele możliwości zapewniają wspaniałą zabawę.
Dzieci, które już w przedszkolu poznały podstawowe zasady korzystania z komputera i jego dobrodziejstw po udoskonaleniu swych możliwości czytelniczych bez trudu zaczną surfować po Internecie. Mając wyniesione z przedszkola nawyki, znając zasady, mając świadomość, z czym nie przesadzać, będą umiały sensownie korzystać z kolejnej pomocy naukowej. Samo przeanalizowanie hasła, wyszukanie różnych kontekstów nie tylko wzbogaca słownik czynny, ale również prowokuje do dalszych poszukiwań, co dla dziecka jest nadal formą zabawy, a jednocześnie nauką.
„Dzieci, które spędzają wolny czas surfując po Internecie, mają lepsze wyniki w nauce niż ich rówieśnicy unikający kontaktów z siecią, a na dodatek wcale nie są one wyalienowane„- wniosek wynikający z badań amerykańskich uczonych. Gry i programy komputerowe doskonale łączą naukę z zabawą, co ułatwia dziecku opanowanie niezbędnej mu wiedzy.
Bibliografia:
Sussman M., Loewnstein E., Sann H. „Zdrowie przy komputerze“
Matysek K. „Dziecko i komputer“
Agnieszka Mitrowska