Ekologia

WIOSNA W OGRODZIE

Jak co roku na wiosnę nasz ogród rozkwita tęczą barw. Okryte soczystą zielenią drzewa i krzewy raz kolorowe kwiaty lilaków, forsycji i kasztanowców umilają dzieciom pobyt na placu zabaw.

 

BARWY JESIENI

Jesienią nasz ogród przybiera kolorową szatę, mieniącą się ferią barw: żółtych, pomarańczowych, brązowych i czerwonych.

 

WIOSNA, WIOSNA…

To już druga wiosna, gdy w naszym ogródku zakwitają posadzone przez dzieci cebulki krokusów. Przedszkolaki chętnie odwiedzają „swoje” krokusy i obserwują zmiany w ich rozwoju. Szkoda, że te piękne kwiatuszki cieszą oczy tak krótko…

 

ŚCIEŻKA DENDROLOGICZNA  w ogrodzie

Z inicjatywy nauczycielek  Hanny Winiarskiej i Ewy Tomiak – Kuś w naszym ogrodzie powstała edukacyjna „Ścieżka dendrologiczna” dla dzieci. Wszystkie drzewa i krzewy zostały opisane i zaopatrzone w tabliczki z nazwami: polską i łacińską oraz informacją o pochodzeniu i występowaniu w środowisku naturalnym. Okazało się, iż nasz ogród zdobi wiele rzadkich i pięknych okazów między innymi: DAGLEZJA, PLATAN, ORZECH CZARNY, BOŻODRZEW. Dzieci chętnie obserwują zmiany jakie następują w wyglądzie drzew wraz ze zmianą pór roku, zapamiętują ich nazwy, potrafią rozpoznać drzewa po liściach i owocach. Nabierają szacunku do przyrody, doceniają jej piękno.

Ogród przedszkolny– to jedno z najbliższych środowisk, w którym dzieci w sposób bezpośredni mogą poznać przyrodę.
Zieleń okalająca nasze przedszkole w dużym stopniu powstała przy współpracy z Ogrodem Botanicznym Uniwersytetu Warszawskiego.
Jeszcze przed rozbudowa i modernizacja placówki było tu wiele różnorodnych gatunków i odmian drzew liściastych i iglastych oraz krzewów takich jak: magnolie, tulipanowiec, miłorząb.
Obecnie występują tu: klony, kasztanowce odmianowe o różowych kwiatostanach, brzozy, sosny( w tym: czarna i żółta), jarząby, modrzew i dąb czerwony.
Ponadto są gatunki bardzo rzadko spotykane w miastach jak: platan, daglezja, aliant i orzech szary.
Obok drzew rosną grupy krzewów: jałowce płożące, tawuły, pięciorniki, żylistki, forsycje, leszczyna, rododendrony, odmianowe lilaki oraz żywopłoty z żywotnika.
Ścieżka dendrologiczna i oznaczenia poszczególnych gatunków i odmian powstaje miedzy innymi w celach estetycznych i poznawczych.
Dzięki oznaczeniu roślin dzieci wraz z nauczycielami i rodzicami będą mogły poszerzać wiedzę o roślinach z różnych stron świata.
Opracowała: Hanna Winiarska

 

Ekologia – termin zaproponowany przez biologa Ernesta Haeckela już w 1868 roku oznaczał naukę o siedliskach organizmów i funkcjonował niemal przez sto lat jedynie w gronie specjalistów. Dopiero za przyczyną ogłoszonego w 1969 roku raportu Sekretarza Generalnego ONZ, U.Thanta[1], który wstrząsnął opinią publiczną i sprawił, że wielu ludzi poczuło prawdziwy niepokój, ekologia zyskała ogromną popularność. Odtąd – ekologia /do niedawna nauka teoretyczna/ stała się nauką stosowaną, coraz silniej związaną z życiem, ukazującą człowiekowi drogi postępowania pozwalające mu żyć w harmonii ze środowiskiem.

 

„Ekologia i ochrona środowiska to (…)nie tylko wielki przemysł, kopalnie i huty. To także Twoje i moje codzienne gesty, to Twoja i moja kuchnia, łazienka, garaż, ogród.

To wybór przez Ciebie i przeze mnie wolnego czasu i taka ochrona środowiska zaczyna się najbliżej: w tym pokoju, mieszkaniu, domu”    /Eryk Mistewicz, 1991/.

 

W myśl tego – działania nauczycieli, już w przedszkolu, są więc niepowtarzalną szansą kształtowania nowych, przyjaznych naturze postaw i nawyków. Jest to bowiem najlepszy okres na wprowadzanie elementów edukacji ekologicznej, która powinna być kontynuowana w późniejszych latach  nauki szkolnej.

 

W celu prawidłowego kształtowania sposobu myślenia i zachowania się naszych dzieci, a więc:

• wychowania w potrzebie kontaktu z przyrodą,
• nauczenia ich proekologicznego myślenia,

 

Oprócz zajęć zasadniczych planowanych w bieżącym roku szkolnym, postanowiliśmy:

 

• kontynuować stałą współpracę z Centrum Promocji Zdrowia i Edukacji Ekologicznej Gminy Warszawa-Bemowo, a więc nie tylko uczestniczyć w szkoleniach dla nauczycieli, czy lekcjach ekologicznych, ale także zachęcać do udziału w proponowanych tam akcjach /np. „Stare leki do apteki”/ i konkursach /plastyczny: „Wiosna na Bemowie”/, co niewątpliwie wpłynie na uatrakcyjnienie zajęć edukacyjnych oraz uświadomi dzieciom, że sprawy ekologii bliskie są sercu nie tylko nauczycielek w przedszkolu, ale także innym mieszkańcom naszej gminy;
• sporządzić zestawienia literatury dziecięcej, planszy, filmów, programów telewizyjnych, gier komputerowych i innych pomocy dydaktycznych o tematyce ekologicznej, znajdujących się na terenie naszego przedszkola, by ułatwić sobie dostęp i odpowiedni dobór treści oraz środków do realizacji zajęć o tematyce ekologicznej;
• tendencyjnie dobierać  treści i materiały do zajęć /np. „Święty Mikołaj i zatruwacz” w Pentliczku 49/93,s.7/, ażeby wdrażać dzieci do „ekologicznego myślenia” przy okazji wszelkiego rodzaju zajęć /spacer, zabawy dowolne…/;
• ogłosić w przedszkolu konkurs na plakat o ochronie Ziemi, co stanowić będzie włączenie się dzieci i rodziców w obchody Dnia Ziemi;
• propagować czynne włączenie się do całorocznej akcji harcerek i harcerzy 194 WDHS „DRAKKAR” zbierających puszki po napojach, w celu uświadomienia dzieciom konieczności współdziałania w słusznej sprawie;
• ogłosić akcję: „Bateria gorsza niż bakteria”, a tym samym zwrócić uwagę na brak na naszym osiedlu pojemników na zużyte baterie ;
• zorganizować imprezę: „Turniej wiedzy ekologicznej”, mający na celu popularyzację treści ekologicznych nie tylko wśród dzieci, ale i ich rodziców.

 

Wszystkie te nasze przedsięwzięcia postaramy się sukcesywnie w tym miejscu zrelacjonować, a także opisać nowe pomysły, /często wypływające z propozycji samych dzieci!/.

Joanna Trętkiewicz

 

 

„ NATURA JEST NAJLEPSZYM WYCHOWAWCĄ „

J.J. Rousseau

 

Przyroda ożywiona w przedszkolu; przybliżanie dzieciom problemów ekologicznych. Kształtowanie nawyków ochrony przyrody i poznawania otaczającego środowiska.

 

Jednym z najważniejszych problemów współczesnego świata jest ochrona środowiska naturalnego. Człowiek żyjący początkowo w symbiozie z przyrodą zaczął przekształcając, dewastować  środowisko. Dlatego obecnie podejmowanych jest szereg działań polegających na powstrzymywaniu dalszej degradacji przyrody oraz ochronie istniejących jeszcze zasobów.

Umiejętność właściwego współżycia z przyrodą należy wdrażać już od najmłodszych lat. By jednak dzieci były przekonane o konieczności jej ochrony, szanowały ją i doceniały – muszą ją poznawać poprzez:

• aktywny z nią kontakt,
• wykształcenie właściwego stosunku do najbliższego środowiska ,
• rozumienie stanowiska i pozycji człowieka żyjącego w symbiozie z przyrodą.

Dzieci powinny mieć okazję obserwować rośliny i zwierzęta, troskliwie się nimi opiekować. Poznawanie przyrody wszystkimi zmysłami pozwoli im na powstanie więzi emocjonalnej, która będzie wyznaczała sposoby zachowań na całe dorosłe życie.

Przedszkole jest właśnie tym miejscem , gdzie na każdym kroku jest  możliwość zarówno w sposób bezpośredni jak i pośredni zdobywania doświadczeń w tym zakresie:

 

Ogród przedszkolny – to najbliższe środowisko przyrodnicze. Spełnia ono wiele funkcji: rekreacyjną, estetyczną i poznawczą. Otoczenie przedszkola pobudza do różnorodnych zabaw o tematyce przyrodniczej. W naszym ogrodzie przeprowadzane są planowe obserwacje wybranych drzew liściastych i iglastych oraz krzewów, które są interesującymi obiektami ze względu na kwiaty i owoce.

Nie prowadzi się hodowli zwierząt, jedynie okazjonalnie obserwacje ptaków czy owadów. Przy obserwacji ptaków prowadzonej przez cały rok, dzieci zwracają uwagę na ich ubarwienie, śpiew, pozytywną rolę w przyrodzie, poznają budowę, pokrycie ciała, sposób poruszania się i odżywiania, a także wdrażane są do opieki nad nimi.

 

Kąciki przyrody – to wydzielone miejsca w salach- rozbudowane  parapety okienne , w których zgromadzone są obiekty przyrodnicze. Urządzanie kącika zależy: od pory roku, aktualnej tematyki i wieku dzieci.

Kąciki te stanowią piękną dekorację, a ich podstawową funkcją są ogromnie ważne do spełnienia zadania dydaktyczne, wśród których najistotniejsze to:

• ekspozycja okazów przyrodniczych z różnych regionów ,
• miejsce gromadzenia i segregowania plonów z pól, sadów i ogrodów ,
• „poletko doświadczalne” dla mini-hodowli,
• ekspozycja roślin uprawianych przez dzieci dla celów dekoracyjnych i poznawczych,
• miejsce zgromadzonych na okres zimy przetworów , oraz karmy dla ptaków,
• terrarium żółwi- to jedyne „bezpieczne” zwierzęta ( coraz powszechniejsze alergie).
• teren umożliwiający przeprowadzenie obserwacji i doświadczeń oraz uzupełniania wiadomości zdobytych innymi drogami,
• miejsce  przygotowania dzieci do obserwacji w ogrodzie,
• przestrzeń organizowania zajęć indywidualnych lub grupowych.

 

Spacery i wycieczki – to pożądane, choć jednocześnie bardzo trudne dla nauczycieli formy pracy z dziećmi. Trzeba się do nich szczególnie przygotowywać, uwzględniając:

• możliwości fizyczne dzieci, związane z dojściem lub dojechaniem do wybranego miejsca,
• znajomość danego terenu,
• cel i tematykę spaceru lub wycieczki,
• znajomość obiektów przyrodniczych, które dzieci będą obserwować.

Młodsze dzieci szybciej się męczą a na  nowym, nieznanym terytorium nie czują się pewnie, co stanowi uzasadnienie  organizowania wycieczek  głównie  dla dzieci starszych.

Przed wyjściem w teren sprawdzamy, w jakim stadium rozwoju są okazy roślin, które będą obserwowane, lub co się zmieniło w danym środowisku, aby nie doszło do ewentualnego rozczarowania, a cel nie uległ zmianie. Następnie zapoznajemy dzieci z naszymi planami, ukierunkowujemy na konkretne zadania.

 

Przygotowania te trwają nieraz nawet kilka dni. I tak: przed wyjściem do lasu omawiamy sposób zachowywania się w nim, jego rolę i znaczenie.

 

Podczas spaceru lub wycieczki dzieci mogą zainteresować się jakimś innym obiektem czy zjawiskiem, którego poznanie nie było naszym celem. Nauczyciel wówczas wyraża aprobatę tych spostrzeżeń i każde zaobserwowane zjawisko omawia.

W czasie spaceru i wycieczki rozbudzamy emocjonalny stosunek do przyrody poprzez ukazywanie znaczenia poznanych obiektów czy zjawisk. Dzieci zapoznają się z życiem i rozwojem flory i fauny danego terenu oraz skutków niewłaściwego obcowania z nimi. Podkreślamy konieczność zachowania równowagi w naszym środowisku naturalnym, omawiamy ewentualne skutki braku takiej równowagi.

 

Dobór  literatury.

Dzieci zwykle nie wykazują naturalnej potrzeby korzystania z książek, dlatego rola nauczyciela w rozwijaniu tego nawyku jest decydująca. Należy przede wszystkim pamiętać o właściwym doborze książek dla poszczególnych grup wiekowych i sposobie prezentowania ilustracji.

Młodsze dzieci interesują się głównie obrazkiem. Książki prezentowane w grupach najmłodszych mają więc prostą grafikę, o wyraźnie zaznaczonych konturach. Starsze dzieci poszukują już ilustracji o rozbudowanej treści, bogatszej w szczegóły. W kąciku książki najmłodszych udostępnianych jest kilka jednakowych egzemplarzy. Dzieciom starszym udostępniamy bogatszą ofertę – również beletrystykę i pozycje popularnonaukowe. Szczególnie wartościowe są te, które przedstawiają zwierzęta i rośliny w ich naturalnym środowisku.

 

Treści przyrodnicze w wielu książkach dla dzieci młodszych zawierają elementy baśniowe, które przybliżają im obiekty i zjawiska przyrodnicze. W wielu opowiadaniach zwierzęta i rośliny same mówią o swoich przygodach i kłopotach. Ma to ogromny wpływ na sferę emocjonalną, przybliża im bohaterów- umiejętność i możliwość rozumienia mowy drzew, kwiatów, a nawet kamieni dana jest tylko dzieciom. Tylko one współczując z pełnym przekonaniem mówią . „ Dlaczego złamałeś gałązkę?- Drzewo teraz płacze”. Dziecko gniewa się na kamień, gdy się o niego uderzy –„ Dam ci za karę klapsa”.

 

Oglądanie filmów i przeźroczy – szybko i silnie uaktywnia dzieci. Uwaga jest skierowana wyłącznie na ekran, nie działają wtedy bodźce uboczne. W poznawaniu przyrody projekcja filmów i przeźroczy spełnia następujące zadania:

• dostarcza wiadomości o przyrodzie niedostępnej bezpośredniej obserwacji ,
• uzupełnia i utrwala wiadomości zdobyte w toku obserwacji,
• kształtuje procesy poznawcze,
• wpaja przekonanie o konieczności ochrony przyrody.

Filmy i przeźrocza  wyświetlamy dzieciom w zależności od realizowanej tematyki. Niekiedy prezentujemy je także przed wycieczką lub spacerem, gdy zależy nam na zainteresowaniu daną tematyką. Wykorzystujemy je także do zabaw i zajęć plastycznych .

 

Gry i zabawy o tematyce przyrodniczej .

•  Manipulacyjne – wynikają z potrzeby badawczej najmłodszych
• Konstrukcyjne – występują w powiązaniu z zabawami manipulacyjnymi, wykorzystywany w nich materiał przyrodniczy jest łączony z innymi rodzajami tworzyw,
• Tematyczne są najczęściej związane z życiem zwierząt. Do tego typu zabaw dostarczamy  atrybutów aktualnie realizowanej tematyki.
• Dydaktyczne – polegają na wykonaniu określonego zadania. Do ich realizacji dzieci wykorzystują już zdobyte wiadomości. Do tych zabaw zaliczane są również zagadki, loteryjki, układanki, rebusy, krzyżówki i gry stolikowe.
• Podczas ćwiczeń i zabaw ruchowych – dzieci utrwalają swe wiadomości np.; ćwiczenia oddechowe z wykorzystywaniem liści i owoców stosuje się dla przypomnienia nazw drzew i cech poznanych części roślin.

Za pomocą wyżej wymienionych metod i form pracy już z najmłodszymi zaczynamy edukację ekologiczną. To właśnie w przedszkolu dziecko poznaje najbliższe środowisko poprzez bezpośredni z nim kontakt. Istotne jest także nabywanie umiejętności pytania i dostrzegania różnorodności w otaczającym świecie. Następuje wyrobienie emocjonalnego stosunku do przyrody, odpowiedzialności za stan zieleni wokół przedszkola i zwierzęta powierzone ich opiece.

 

Budzenie wrażliwości musi być wspierane wzorcami zaczerpniętymi od prawidłowo pojmujących tę problematykę, dla których nie jest ważne jedynie to, co dzisiaj, ale i to, co pozostawią dla następnych pokoleń. Już w przedszkolu musimy zadbać, by nasze dzieci będąc mądrymi wśród tysięcy mądrych miały świadomość tego, jak trudno ratować zagrożoną  naturę wiedząc, że :

 

 „Co  jeden  głupi zepsuje, tysiąc mądrych nie naprawi”.

 

Wszystkim powinno zależeć, by w tym podatnym na nasze starania okresie przekazać jak najwięcej, w sposób zrozumiały i pozostawiający trwałe ślady w psychice dziecka.

 Życie człowieka w zgodzie z przyrodą musi być normą w XXI wieku.

Hanna Winiarska