Kształtowanie pojęć matematycznych daje szczególnie bogate możliwości stymulowania rozwoju procesów myślowych dziecka. Uwzględniając podstawowe prawa rozwoju psychicznego, wiedzieć należy także, że dziecko jest zdolne do osiągnięcia czegoś w działaniu dużo wcześniej niż może to sobie uświadomić co naprawdę osiągnęło, a tym bardziej niż zdoła to wyrazić słowami. Każde nowe pojęcie, własność czy zależność powinno rozumieć tak, jakby samo je odkryło. Należy wiec kształtować w nim potrzebę rozumienia tego co robi, nie dopuszczać do przypadkowego działania na zasadzie prób i błędów. Język dziecka jest jedynym właściwym sposobem opisywania zaobserwowanych przez nie zjawisk i zależności. Dorosły powinien organizować odpowiednie sytuacje wspomagające, być obserwatorem ale także i uczestnikiem.
Współczesny przedszkolak „bombardowany’ jest różnymi informacjami, które w sposób istotny mają wpływ na szybszy rozwój. W pracy dydaktycznej duże możliwości mogą dać propozycje E. Gruszczyk – Kolczyńskiej, pomagające w stymulowaniu procesów myślowych. W naszej placówce wykorzystujemy taką koncepcje edukacji matematycznej, ponieważ wiemy, że najważniejsze są osobiste doświadczenia dziecka. To one stanowią budulec, z którego tworzą pojęcia i umiejętności. Jeżeli doświadczenia są specjalnie dobrane, przyczyniają się także do rozwoju myślenia i hartowania dziecięcej odporności. Wszystko zaczyna się wiec od doświadczeń. W trakcie ich przetwarzania dziecko musi mówić. Nazywanie przedmiotów oraz wykonywanych czynności sprzyja koncentracji uwagi i pomaga dostrzec to, co ważne. Dziecięce wypowiedzi są także cenną wskazówką dla dorosłego, na ich podstawie można stwierdzić, czy rozumuje ono we właściwym kierunku i uczy się tego co trzeba. Zajęcia muszą być wypełnione zabawami, ciekawymi zdarzeniami i grami. Dziecko nie może się nudzić i dopóki widzimy u niego zainteresowanie, dopóty wiemy , że je to ciekawi.
Problemy rozwoju i wychowania są szeroko opisane do trzeciego roku życia. Wiele miejsca literatura pedagogiczna poświęca również dzieciom sześcioletnim, natomiast trudniej jest analizować potrzeby oraz dobierać środki i metody działań w stosunku do dzieci 3 – 5 letnich. Dlatego z przyjemnością sięgnęliśmy do propozycji E. Gruszczyk – Kolczyńskiej dotyczącej wspomagania rozwoju umysłowego trzylatków. Poszczególne etapy naszej pracy związane są z proponowanymi kręgami obejmującymi ważne zakresy działającej aktywności umysłowej. Dotyczą one następujących dziedzin:
Jaki jestem – poznaję samego siebie.
Lepiej poznaję przestrzeń wokół mnie.
Uczę się dobrych manier.
Zgrabnie wykonuję różne czynności.
Rytmy pomagają mi zrozumieć i przewidywać.
Potrafię łączyć, żeby mieć całość i rozdzielać na części.
Interesuję się liczeniem.
- Jaki jestem – poznaję samego siebie.
- Lepiej poznaję przestrzeń wokół mnie.
- Uczę się dobrych manier.
- Zgrabnie wykonuję różne czynności.
- Rytmy pomagają mi zrozumieć i przewidywać.
- Potrafię łączyć, żeby mieć całość i rozdzielać na części.
- Interesuję się liczeniem.
- Rozpoznaję kolory i nazywam je.
- Działam i zamieniam otoczenie, bo chcę wszystko zrozumieć.
- Klasyfikuję tak jak potrafię.
- Układam przedmioty w szeregu.
- Mam wiele do powiedzenia.
- Bawię się długo i chętnie.
Do realizacji w/w zakresów dziecięcej aktywności proponowanych przez autorkę tego programu i realizowanych w naszym przedszkolu wykorzystujemy przedmioty, zabawki znajdujące się w otoczeniu dziecka. Korzystamy także z zestawu zabawek edukacyjnych rozwijających konkretne czynności umysłowe.
Wiadomy jest fakt, że nie można przebyć drogi rozwojowej za dziecko, ono samo musi wspinać się po kolejnych szczeblach swojego rozwoju. Nauczyciel w przedszkolu jest ta osobą, która zorganizuje proces uczenia się i będzie czuwać nad jego przebiegiem. Dostosuje proces uczenia się do dziecięcych możliwości.
Organizowane zabawy i zajęcia z wykorzystaniem propozycji E. Gruszczyk – Kolczyńskiej sprawiają wiele radości i spełniają swoja funkcję „kształtowania dziecięcych umysłów”.
Ewa Filipek
Wkrótce propozycje scenariuszy zajęć dotyczące realizowanych przez nas zakresów dziecięcej aktywności umysłowej.